مقایسه و ارزیابی نقش‌های جنسیتی در فرهنگ قرآن کریم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشدمشاوره مدرسه، دانشکده مشاوره و روانشناسی، دانشگاه پیام نور ، اصفهان، ایران

2 علوم تربیتی، گروه مشاوره و روانشناسی، پیام نور،تهران، ایران

3 گروه مطالعات زنان، دانشگاه ادیان، قم، ایران

4 علوم اجتماعی ، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان ، اصفهان، ایران

چکیده

تعریف درست از نقش های جنسیتی در جوامع و متناسب با ویژگی زنانه و مردانه از جمله عوامل موثر در تحکیم خانواده است. از آنجا که نقش های جنسیتی در جوامع مختلف برگرفته از فرهنگ و مذهب آن جامعه اند، در این مقاله با رجوع به آیات قرآن و تفاسیر موجود با روش اسنادی، نقش های جنسیتی در قرآن با توجه به دو الگوی قرآنی حضرت موسی (ع) و حضرت مریم (س) بررسی می شوند.

نتایج نشان می دهد الگوهای زن و مرد در قرآن از نظر شئون انسانی و قرب الهی، یکسان هستند اما نبوت و رسالت به معنای رهبری جامعه به دوش مردان است. هر دو الگوی قرآنی از جمله پرهیزگاران و مقربان درگاه الهی بوده و در دوره ای از زندگی خود تحت تربیت پیامبران الهی قرار گرفته اند. هر دو دارای معجزه الهی بوده یکی ید بیضا و عصا و .... و دیگری فرزندی که در گهواره سخن می گوید. هر دو به سمت خداوند متعال دعوت نموده و در جریان سختی ها از خداوند طلب کمک می نمایند. نقش ویژه ای که برای حضرت مریم (س) برشمرده مادری پیامبر الهی است و نقش ویژه حضرت موسی (ع) نبوت و رسالت ایشان است. احساسی که برای مریم (س) بر شمرده شده نگرانی و ترس از خدشه دار شدن عفت وی است. در صورتی که برای حضرت موسی (ع) به احساسات ترس و خشم، ترس از تکذیب فرعون و نیز ترس از فریب مردم توسط ساحران و خشم از مشاهده گمراهی قوم خود، اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • قرآن کریم
  • احمدی، ابراهیم، (1397)، «انعطاف ناپذیر دانستن نقش‌های جنسیتی و دفاع از تبعض های جنسیتی و دعاع از تبعیض های جنسیتی»، پژوهش نامه زنان، سال نهم، شماره اول: 35-12.
  • احمدی فاطمه، تشکری زهرا، (1400)، «تأثیر خانواده در جامعه‌پذیری نقش‌های جنسیت از دیدگاه اسلام و فمنیسم»، مجله پژوهش های اسلامی جنسیت و خانواده، سال چهارم، شماره ششم: 65-53.
  • اسدی کرم، طالب، (1379)، «داستان موسی (ع) و هارون (ع) درسهایی در زمینه رهبری»، مجله مصباح، شماره 36
  • براتی، شهناز؛ مرادخانی، مهری؛ عنایت، حلیمه، (1392)، «تقسیم کار جنسیتی از دیدگاه اسلام». پژوهش نامه اسلامی زنان و خانواده، سال دوم (2): 154-139.
  • بختیار، مریم؛ رضایی، اکرم، (1391)، «بررسی مقام و جایگاه زن در اسلام و مسیحیت»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال سوم (11): 73-61
  • بستان، حسین، (1385)، «بازنگری نظریه‌های نقش جنسیتی»، پژوهش نامه زنان، دوره 4: 31-5
  • بهرام پور، ابولفضل، (1389)، تفسیر یک جلدی مبین، قم: آوای قرآن، چاپ دوم.
  • پورمحسنی فرشته، ظهری نگار، عطادخت اکبر، (1398)، «نقش ابعاد تاریک شخصیت، تمایزیافتگی و نقش‌های جنسیتی در پیش بینی دلزدگی زناشویی»، مجله روانشناسی خانواده، دوره 6، شماره 2: 56-43.
  • جوادی آملی، عبدالله، (1389)، زن در آیینه جلال و جمال، قم: اسرا
  • حسینی زاده، علی. شرفی، محمد رضا، (1389)، «نقد دیدگاه فمینیسم لیبرال در زمینه برابری زن و مرد از منظر قرآن و روایات»، دو فصلنامه علمی- پژوهشی تربیت اسلامی، سال پنجم، شماره 11: 58-34.
  • خمسه، اکرم، (1385)، «بررسی نقش عوامل فرهنگی – اجتماعی بر طرحواره های نقش جنسیتی در دو گروه قومی از دانشجویان در ایران»، فصلنامه مطالعات روانشناختی، شماره 2: 146-129.
  • رئیس الساداتی، ریحانه، (1392)، «خشونت نسبت به زنان از منظر تفاسیر قرآنی»، مجله مطالعات زن و خانواده، دوره 1 (1): 158-119.
  • ساروخانی باقر، (1379)، جامعه شناسی خانواده، تهران: سروش.
  • سفیری، خدیجه، (1385)، «احساس ناسازگاری میان نقش اجتماعی و خانوادگی در زنان»، مجله مطالعات زنان، سال 4، شماره 2: 70-47.
  • سهراب زاده مهران، شعاع صدیقه، نیازی محسن و همکاران، (1398)، «بازاندیشی نقش‌های جنسیتی زنانه و تعیین کننده های فرهنگی و اجتماعی مرتبط با آن»، نشریه علمی فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، سال چهاردهم، شماره 49: 111-87.
  • شاطرزاده سمانه، توسلی مجید، اطهری سید حسین، (1401)، «پیش بین سلامت روان زنان شاغل در دستگاه‌های اجرایی سیاسی و غیر سیاسی بر اساس طرحواره نقش‌های جنسیتی»، مجله زن و مطالعات خانواده، سال پانزدهم، شماره 55: 134-119.
  • شاهدی، سامره. فرجودی، محمد علی، (1389)، «جایگاه شغلی زن در خانواده و اجتماع از دیدگاه قرآن»، فصلنامه زن و جامعه، سال اول، شماره 4: 135-113.
  • شاهوراتی، مریم. علم الهدی، جمیله. آشتیانی، ملیحه، (1387)، «بررسی تفاوتهای جنسیتی زنان و مردان در دو دیدگاه قرآن مجید و فمنیسم»، فصلنامه تخصصی پژوهش های میان رشته ای قرآنی، سال اول (1): 84-63.
  • طباطبایی، محمد حسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت: منشورات موسسه علمی
  • فلاحتی، لیلا (1395)، «نگرشی به نقش‌های جنسیتی در نسبت با قومیت و جنسیت»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره نهم، شماره 1: 59-33.
  • قاسمی، فاطمه، (1397)، «مقایسه تطبیقیی نقش‌های جنسیتی در رویکرد اسلامی و جامعه شناختی»، پژوهش های اجتماعی اسلامی، سال بیست و چهارم (شماره سوم): 82-59.
  • قرائتی، محسن (138 3) تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
  • مستقیمی، مهدیه. امرایی، ایوب. فضلی، محمد. (1389) تحلیلی از متانت گفتاری زبان قرآن در حوزه التذاذات جنسی، نشریه مطالعات راهبردی زنان، سال سیزدهم (29):157-107.

 

  • Bem, S.L. (1974). The measurement of psychological androgyny. Journal of consulting and clinical psychology, 42:155 – 162.
  • Bem, S.L. (1981). Gender schema theory: A cognitive account of sex – typing. Psychological Review. 88: 354 – 364.
  • Beml, S.L. (1983). Gender schema theory and its implications for child development:Raising gender aschematic society. Signs, 8: 598 – 616
  • Closson, K., Hatcher, A., Sikweyiya, Y., Washington, L., Mkhwanazi, S., Jewkes, R., ...& Gibbs, A. (2020). Gender role conflictand sexual health and relationship practices amongst young men living in urban informal settlements in South Africa. Culture, Health & Sexuality, 22, 31-47.
  • Crawford, H.m Unger, R., (2004). Women and gender, New York. MCGrow Hill Company.
  • Lindsey, L. L., & Christy, S. (2011). Gender roles: A sociological perspective. Pearson Prentice Hall.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 02 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 10 اسفند 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 10 اسفند 1401

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار