بررسی تحلیلی آیه نگاری جوینی در تاریخ جهانگشا

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه ایرانشناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه میبد

2 کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه میبد

چکیده

تاریخ جهانگشا یکی از برجسته‌ترین آثار در حوزه نثر فارسی و تاریخنگاری می باشد که مولف آن عطاملک جوینی هم چون مورخان سلف خود از آیات قرآن مجید و احادیث در متن خود بهره برده است. پرسش اساسی که این نوشتار در پاسخ به آن شکل گرفته این است که جوینی با چه اهدافی از آیات قرآن بهره برده است؟ نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که جوینی از آیات قرآن در راستای مشروعیت بخشیدن به مغولان، توجیه حملات و اقدمات آنها در قالب تقدیرگرایی و عذاب الهی خواندن مغولان استفاده کرده است. هر چند در بعضی مواقع از آیات قرآن برای زینت بخشیدن به متن و نثر خود نیز بهره برده است. این پژوهش با توصیف آماری آیات قرآن در کتاب جهانگشای جوینی و با روش توصیفی‌تحلیلی سامان یافته و برای گردآوری اطلاعات از شیوه کتابخانه‌ای و اسنادی استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


- قرآن کریم.
- آکنرتس، گریگور. (1397)، تاریخ قوم تیر افکن/ تاریخ تاتار‌ها، ترجمه گارون سارکسیان، تهران: نائیری.
- جوینی، علاءالدین عطاملک. (1389)، تاریخ جهانگشای جوینی، تصحیح و تحشیه علامه محمد قزوینی، تهران: انتشارات اساطیر.
- خاتمی، احمد. (1373)، شرح مشکلات تاریخ جهانگشای جوینی، بر اساس نسخه علامه محمد قزوینی، تهران: موسسه فرهنگی و انتشاراتی پایا.
- خلیلی، نسیم. (1397)، رواداری فرهنگی در عصر مغولان، تهران: ققنوس.
- رستگارفسایی، منصور. (1380)، انواع نثر فارسی، تهران: سمت.
- رجب زاده، هاشم. (1393)، تاریخ جامع ایران، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
سلیمانی، لیلا؛ الویری، محسن. (1398)، «تبیین جایگاه مشیت الهی در آثار مورخان قرن سوم تا ششم هجری»، مطالعات تاریخی جهان اسلام، 7(14)، 95-126.
- شرفی، محبوبه. (1392)، بازتاب اندیشه مشیت الهی در تاریخ‌نگاری عصر ایلخانی (با تاکید بر تاریخ جهانگشا و تاریخ وصاف)، مجله جستارهای تاریخی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم شمارة، دوم، پاییز زمستان و1392 صص، 69-91.
- فاطمه علیخانی ثانی ابدال‌آبادی و محمد میر. (1395)، «شیوه‌های کاربرد آیات و احادیث در تاریخ جهانگشای جوینی»، فصلنامه متن پژوهی ادبی، سال بیستم، شماره ۶۹، پاییز.
- محمدی، حاتمی، پریوش. (1400)، سیمای هویت ایرانی در منظومه دفتر دلگشا با تکیه بر بازآفرینی‌های شاهنامه فردوسی، مجله متن پژوهی ادبی، دوره 25.