تحلیل فرهنگ قرآنی «استیناس »در سوره نور براساس آراء مفسران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی رشته قرآن و حدیث،واحد اصفهان(خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی،اصفهان،ایران

2 استادیار،گروه علوم قرآن و حدیث ،دانشگاه اصفهان

3 استادیار،رشته قرآن و حدیث ،گروه زبان های خارجی،دانشگاه باقر العلوم

چکیده

آیات 27 و 28 سوره نور از حق حریم خصوصی افراد در ورود به منازل شخصی سخن می‌گوید. قرآن کریم در آیه 27 برای مفهوم طلب اجازه برای ورود به منزل، از واژه «استیناس» استفاده کرده است. همین امر موجب تضارب آراء مفسران در باب مفهوم دقیق آن و ارتباطش با اذن ورود شده است. مسأله اصلی این مقاله واکاوی مفهوم دقیق «استیناس» و حکمت به کاربردن آن به جای واژه استیذان و توجه به ابعاد اخلاق و تربیتی این دستور اسلامی با استناد به منابع تفسیری و با روش تحلیلی است. براساس یافته‌های این پژوهش، قرآن با استفاده از دو واژه «تستأنسوا» و «تسلموا»، اذن را از حکمی قانونی و رسمی به حکمی اخلاقی تبدیل کرده که معاشرت را آسان و دلخواه کرده، دوستی و یکدلی را بین افراد جامعه رواج می‌دهد. این نتیجه علاوه بر آرامش و امنیتی است که اذن ورود به تنهایی برای جامعه به ارمغان می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
ابن‌عاشور، محمدطاهر(1420)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی
ابن‌منظور، محمدبن مکرم، (1414ق) لسان العرب، ج7/11/12، بیروت: دارصادر
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر (بی‌تا)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه
آذرنوش، آذرتاش(1383ش)، تاریخ زبان و فرهنگ عربی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها
الخطیب، عبدالطیف، (بی‌تا)، معجم القرآات، بی‌جا
ابراهیمی، سعید، بشیری، عارف، بابازاده، زهرا(1396)، «بررسی فقهی- تربیتی ورود به منزل مسکونی»، مطالعات فقه تربیتی، دوره 4، شماره 8
پاکتچی، احمد(1399) «مفهوم قرآنی استیناس: ارزیابی اقوال تفسیری با رویکرد تاریخ واژه انگاری و ریشه شناسی»، علوم قرآن و حدیث، دوره 52، شماره1
حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعه (بی‌تا)، نورالثقلین، قم: اسماعیلیان
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد(1412ق)مفردات الفاظ القرآن، لبنان: دارلعلم
زمخشری، محمودبن‌عمر (بی‌تا)، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، بی‌نا: دار الکتاب العربی
سالم، عبدالعزیز (1391ش)، تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمه: باقر صدری‌نیا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
السباعی، احمد (1388ش)، تاریخ مکه، ترجمه: رسول جعفریان، تهران: مشعر
سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر (1404)، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی
صادقی تهرانی، محمد (1406)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، قم: فرهنگ اسلامی
طباطبایی، سید محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات
طبرسی، فضل‌بن‌حسن (بی‌تا)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو
طبری، محمدبن‌جریر (1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه
طبرانى، سلیمان بن احمد(بی‌تا)، تفسیر القرآن العظیم، اردن: دارالکتاب الثقافی
طریحی، فخرالدین(1416ق) مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی
طوسی، محمدبن‌حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی
فخر رازی، محمدبن‌عمر (بی‌تا)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی
فراهیدی، خلیل بن احمد (1408ق)، العین، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات
فضل‌الله، محمدحسین (1419)، من وحی القرآن، بیروت: دارالملاک
قرطبی، محمدبن‌احمد(1364ش)، الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو
قرشى بنابى، على‏اکبر(1371) قاموس قرآن‏، تهران: دارالکتب الإسلامیه
قطب، سید (1425)، فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق
گلدزیهر، ایگناز(1383)، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، سید ناصر طباطبایی، تهران: ققنوس
لوبون، گوستاو(1387ش)، تمدن اسلام و عرب، سید هاشم حسینی، تهران: کتابچی
مدرسی، محمدتقی(1419)، من هدی القرآن، تهران: دارمحبی الحسین
مصطفوی، حسن(1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌
مکارم شیرازی، ناصر(1374)، تفسیر نمونه، قم: دارالکتب اسلام