مفهوم شناسی عبارت قرآنی «اسمُه أحمَدُ» با رویکرد تحلیل قراین لفظی و غیرلفظی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

2 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم/ استادیار دانشکده علوم قرآنی خمین

3 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم/استادیار دانشکده علوم قرآنی کرمانشاه

چکیده

آیه 6 سوره مبارکه صف، از زبان حضرت عیسی (ع) به ظهور پیامبر موعود بشارت می‌دهد. اکثر پژوهشگران عبارت «اسمُهُ أحمَدُ» را بیانگر نامگذاری خاص پیامبر (ص) به «أحمد» دانسته‌اند و برای اثبات نبوت وی دنبال این اسم یا معادل معنایی آن در انجیل گشته‌اند و مواردی را بیان نموده‌اند. برخی خاورشناسان درصدد انکار این مساله شده‌اند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از قراین لفظی مثل کشف بن معنایی واژگان، معنای اسم علم، سبک‌زبانی قرآن و عهدین در معرفی شخصیات و توسعه معنایی و قراین غیر لفظی مثل ادله تاریخی، روایی و عقلی در صدد کشف معنای این عبارت مهم و چالش‌انگیز بوده‌ است. نتیجه اینکه معنای واژگان «اسم» و «أحمد» صرفاً به معنای (نام او احمد است) نیست؛ بلکه می‌توان معنای (صفات او ستوده‌تر است) را از آن اراده کرد که این اوصاف برجسته یکی از دلایل روشن بر تمایز و شناخت آن حضرت از دیگران شده است. از طرفی الزاما آیه 6 سوره صف دلالت بر وجود این نام در انجیل ندارد بلکه ممکن است بشارت با این نام در سنت شفاهی حضرت عیسی(ع) باشد. با بررسی قراین یادشده، شایسته است معنای این عبارت را به مفاهیمی والاتر از صرف ارجاع به اسم علم آن حضرت(ص) تعبیرکرد و می‌توان با لحاظ نمودن توسعه معنایی هم معنای نام و هم صفات اخلاقی و رفتاری رسول اکرم (ص) را از عبارت اراده کرد که وی را سرآمد دیگر پیام آوران الهی کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Conceptualization of the Quranic phrase "Esmuho Ahmad" with the approach of analyzing verbal and non-verbal evidence

نویسندگان [English]

  • samad Esmi qiye bashi 1
  • Ahmad Omidvar 2
  • Masoud Eghbali 3
  • Majid Chehri 3
1 Assistant professor of the Holy Quran university of sciences and Education
2 University of Sciences and Education of the Holy Quran, Faculty and general manager of education and graduate studies of the university.
3 Holy Quran University of Sciences and Education, Faculty of Quranic Sciences, Khomein University
چکیده [English]

Verse 6 of Surah Mubaraka Saf, on behalf of Jesus (pbuh), announces the appearance of the promised prophet. Most of the researchers have considered the phrase "Esmuho Ahmad" to mean the special naming of the Prophet (PBUH) as "Ahmed" and to prove his prophethood, they looked for this name or its semantic equivalent in the Bible and stated some cases. orientalists have tried to deny this issue. The current research with a descriptive-analytical approach and using verbal evidence such as the discovery of the meaning of words, the meaning of the name of science, the linguistic style of the Qur'an and the Testaments in introducing personalities and semantic development and non-verbal evidence such as historical, narrative and intellectual evidence in order to discover the meaning of this phrase It has been important and challenging. The result is that the meaning of the words "name" and "Ahmad" is not simply (his name is Ahmad); rather, the meaning (his attributes are more praised) can be determined from it, that these outstanding attributes have become one of the clear reasons for the distinction and recognition of the Prophet from others. On the other hand, verse 6 of Sura Saf does not necessarily indicate the existence of this name in the Bible, but it is possible that the good news with this name is in the oral tradition of Jesus (pbuh). By examining the above-mentioned evidence, it is appropriate to interpret the meaning of this phrase into higher concepts than simply referring to the name of knowledge of the Holy Prophet (PBUH). And by considering the semantic development, both the meaning of the name and the moral and behavioral attributes of the Holy Prophet (PBUH) can be determined from the phrase will, which made him the leader of other divine messengers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Name
  • Ahmad
  • Good news
  • verbal evidence
  • non-verbal evidence
  1. قرآن کریم

    کتاب مقدس

    1. ابن الشریف، محمود، (1119م)، «الأدیان فی القرآن»، مصرـ قاهره: دار المعارف.
    2. ابن بابویه، محمد بن على، (1378ش)، «عیون أخبار الرضا علیه السلام»، تهران: نشر جهان‏.
    3. --------------------، (1403ق)، «معانی الأخبار»، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    4. ابن حزم، (1403ق) «جمهرة أنساب العرب»‏‏، محقق: لجنة من العلماء، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    5. ابن درید، محمد بن حسن (د.ت.)‏، «جمهرة اللغة»، بیروت: دار العلم للملایین‏.
    6. ابن فارس، أبوالحسین، (1404ق)، «معجم مقاییس اللغة»، محقق: عبدالسلام محمد هارون، قم: انتشارات مکتب الإعلام الإسلامی.
    7. ابن فارس، احمد بن فارس‏ (د.ت.)، «معجم مقاییس اللغه»‏، محقق/مصحح: هارون، عبدالسلام محمد‏، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    8. ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب، (1422ق)‏، «المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز»، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    9. ابو شهبه، محمد بن محمد، (1427‏ق)، «السیرة النبویة على ضوء القرآن و السنة»، دمشق‏: دار القلم.
    10. ابوحیان، محمد بن یوسف، ‏(1420ق)، «البحر المحیط فى التفسیر»، بیروت: دار الفکرمکان.
    11. ازهرى، محمد بن احمد (د.ت.)، «تهذیب اللغة»، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    12. اسماعیل، عزّالدین، (۱۹76م)، «المصادر العربیة و اللغویة فی التراث العربی»، بیروت.
    13. پرچم، اعظم؛ انصاری طادی، زهرا، (1396ش)، «نقش قراین درون متنی و برون متنی در مراتب ترادف واژه‌های قرآن»، مطالعات ادبی متون اسلامی، شماره 13، (‎صفحات 87 تا 122).
    14. ترکاشوند، فرشید؛ ناگهی، نسرین، (1392ش). «تحلیل مقایسه‌ای ساز و کار قرینه و بافت زبانی در فهم متن»، پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، دوره 3، شماره 9، (صفحات 70-55.)
    15. ثعلبى، احمد بن محمد، (1412ق)، «الکشف و البیان»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    16. جوهرى، اسماعیل بن حماد، (د.ت)، «الصحاح» ‏، محقق/مصحح: عطار، احمد عبد الغفور، بیروت‏: دار العلم للملایین‏.
    17. خطیب، عبدالکریم، (۱۴۲۴ق)، «التفسیر القرآنی للقرآن»، بیروت: دار الفکر العربی.
    18. خمینی‌، روح الله، (۱۳۹۲ش)، «مناهج الوصول إلی علم الأصول»، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره).
    19. دهخدا، علی اکبر، (۱۳۷۳ش)، «لغت­نامه دهخدا»، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    20. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، (د.ت.)، «مفردات ألفاظ القرآن‏»، بیروت‏: دار القلم‏.
    21. راوندی، قطب الدین سعید بن هبة الله، (1409ق)، «الخرائج و الجرائح»، قم: مؤسسه امام المهدی عج.
    22. سمین، احمد بن یوسف، (1414ق)، «عمدة الحفاظ فى تفسیر أشرف الألفاظ»، لبنان- بیروت‏: عالم الکتب‏.
    23. سهیل، زکار، ‏(2007 م‏)، «تاریخ دمشق»،‏ دمشق‏: التکوین‏.
    24. سید مرتضى، على، (١٤٠١ق)، الذخیرة فی علم الکلام، قم: موسسه نشر اسلامى.
    25. شاکر، محمد کاظم، (1382ش)، «مبانی و روش­های تفسیری»، قم: انتشارات جهانی مرکز علوم انسانی.
    26. الشعراوی، محمد متولی، (1997م)، «تفسیر الشعراوی»، قاهره: مطابع أخبار الیوم.
    27. شیخ صدوق، محمد بن بابویه، (١٣٨٧ش)، عیون أخبار الرضا علیه السلام، تهران: نشر جهان.
    28. شیروانی، علی، (۱۳۸۵ش)، «تحریر اصول فقه»، قم: دار العلم.
    29. طباطبایى، محمدحسین‏، (1390ش)، «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت:‏ مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
    30. -------------------، (۱۳۷۸ش)، «تفسیر المیزان»، مترجم: موسوی، محمدباقر، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ـ دفتر انتشارات اسلامی.
    31. طبرانى، سلیمان بن احمد، (2008م)، «التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم»، اردن: دار الکتاب الثقافی‏.
    32. طبرسی، فضل بن حسن، (1372ش)، «مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، تهران: ناصرخسرو.
    33. طریحى، فخر الدین بن محمد، (1375ش)، «مجمع البحرین»‏، تهران: مرتضوی.
    34. طنطاوى، سید محمد، (1997‏م). «التفسیر الوسیط للقرآن الکریم»‏، قاهره: نهضة قاهره‏.
    35. طهماسبی، عدنان؛ نیازی، شهریار، (1386ش)، البنیة و السیاق و أثرها فی فهم النص، مجله اللغة العربیة و آدابها، سال یکم شماره 1، (صفحات‎131- 48).
    36. طوسى، خواجه نصیر الدین، (١٤٠٥ ق)، تلخیص المحصل، بیروت: دارالأضواء.
    37. طیب­حسینى، سید محمود، (۱۳۹۵ش)، «روش شناسى قاموس قرآن در شرح کلمات قرآن»، مجله نامه جامعه، شماره ۱۲۰، (صفحات30-7).
    38. عروسى حویزى، عبد على بن جمعة، (1415ق)، «تفسیر نور الثقلین‏»، محقق/مصحح: رسولى محلاتى، سید هاشم‏، قم‏: اسماعیلیان.
    39. عسقلانى، ابن حجر، (1415 ق‏)‏، «الإصابة فی تمییز الصحابة»، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    40. علامه حلى، حسن بن یوسف، (١٤٢٣ق)، «الفین»، قم: موسسه اسلامى.
    41. فخر رازى، محمود بن عمر، (1420ق)، «التفسیر الکبیر»، بیروت: دار إحیاء التراث.
    42. فراهیدی، خلیل بن احمد، (١٤١٠ ق). «العین»، قم: هجرت.
    43. فوال بابتى، عزیزة (د.ت.)، «المعجم المفصل فی النحو العربى»، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    44. قرطبى، محمد بن احمد، (1364ش)، «الجامع لأحکام القرآن»، ‏ تهران: ناصر خسرو.
    45. قمی، على بن ابراهیم، (1404ق‏)، ‏ «تفسیر القمی»، محقق/مصحح: موسوى جزائرى، طیب، قم: دار الکتاب.
    46. کلینی، محمد بن یعقوب، (1429ق)، ‏ «الکافی»‏، قم: دار الحدیث.
    47. گروه نویسندگان، (۱۳۶۳ش)، «محمد خاتم پیامبران»، تهران: حسینیه ارشاد.
    48. مجلسی، محمد باقر‏، (1403ق)، «بحار الأنوار»، محقق: جمعى از محققان‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    49. مصطفوی، حسن، (۱۳۶5ش)، «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم»، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    50. مهدوی راد، محمدعلی؛ هادیان رسنانی، الهه، (1399ش)، بازشناسی مفهوم توسعه معنایی (بررسی موردی: توسعه معنایی در آیه 127 سوره اعراف و چالش‌های ترجمه و تفسیر آن)، «پژوهش دینی»، شماره 40، (صفحات 207 تا 228).
    51. میبدی، احمد بن محمد، (1371ش)، «کشف الأسرار و عدة الأبرار»، تهران: انتشارات امیر کبیر.
    52. ناظمیان، رضا؛ قربانی مادوانی، زهره، (1399ش). ترجمه عناصر بافت برون زبانی در جلد اول «الکتاب» سیبویه، «نشریه پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی»، (صفحات ۱۸۵ – ۲۰۷).
    53. نیدا، یوجین، (۱۹۷۶م)، «نحو علم الترجمة»، مترجم: ماجد النجار، عراق: مطبوعات وزارة الإعلام.
    54. نیل، رابینسون، (زمستان ۱۳۸۳ش)، عیسی در قرآن، عیساى تاریخی و اسطوره تجسد، مترجم: شاکر، محمد کاظم ، «مجله هفت آسمان»، شماره ۲۴.
    55. ولایی، عیسی، (۱۳۸7ش)، «فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول»، ایران: نشر نی.
    56. Mill, John Stuart, 1961, a system Of Logic, Ratiocinative, and Inductive. Stanford University Press.