تحلیل و بررسی تناسب آیات قتال در سوره توبه با تکیه‌بر اسباب و فضای نزول آیات و سور مرتبط

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، پردیس بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

3 دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

در 17 سوره قرآن سخن از «قتال» به میان آمده است، این واژه در شکل‌های مختلف 158 مرتبه در بیش از 130 آیه بکار رفته است. در بیش از 20 آیه، خداوند مستقیماً به کشتن انسان‌ها امر می‌کند؛ علاوه بر آن واژه جهاد 32 بار در قرآن آمده است و 400 آیه در رابطه با جهاد نازل‌شده است. مهم‌ترین سؤال این پژوهش نوع نگرش به موضوع قتال و جهاد در سوره توبه است. به نظر می‌رسد با واکاوی در گزاره‌های برون‌متنی (گزاره‌های تاریخی، روایات اسباب نزول، ترتیب نزول) و گزاره‌های درون‌متنی (سیاق و فضای نزول) و تطبیق آن‌ها با اوضاع عمومی به‌ویژه مخاطب شناسی، اوصاف مردمی، رخدادها و شرایط ویژه‌ای که در مدّت نزول یک سوره وجود داشته بتوان به فهم عمیق و استوار قرآن کریم کمک کرد.
هدف این مقاله که بامطالعه موردی و به‌صورت کتابخانه‌ای و تحلیلی صورت گرفته؛ شناخت و تحلیل جنبه‌های تفسیری؛ اعم از شأن و اسباب نزول، دلالت کلی آیه، نکات تفسیری، مبحث قتال و تناسب، درآیات سوره توبه با محوریت ﻗﺘﺎﻝ و جهاد است. به تناسب تحلیل های صورت گرفته می توان اذعان کرد رویکرد (قتال و جهاد) در سوره توبه آیات لحن شدیدتری به خود می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آیتی، محمدابراهیم، (1378 ه.ش)، تاریخ پیامبر اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  3. ابن عاشور، محمد بن طاهر، (بی‌تا)، التحریر و التنویر، بی جا: بی نا.
  4. ابن إسحاق‌، محمد‌ بن إسحاق، سیرة ابن إسحاق‌، تحقیق‌ محمد‌ حمیدالله، بی جا‌، معهد‌ الدراسات و الأبـحاث للتـعریف، بـی‌ تا‌.
  5. ابن هشام، (بی تا)، السیرة النبویه، بیروت-لبنان: دار المعرفه.
  6. اسلامی، علی، (1388 ه.ش)، تسنیم، قم: نشر اسراء.
  7. اسکندرلو، محمد جواد، (1385 ه.ش)، مستشرقان و تاریخگذاری قرآن، قم: انتشارات مشهور.
  8. ترمذی، محمد بن عیسی بن سوره، (١٤٠٣ ه. ق)، سنن الترمذی، تحقیق عبد الرحمن محمد عثمان، چـاپ دوم، بـیروت: دار الفکر للطباعۀ والنشر والتوزیع.
  9. حجتی، محمد باقر، (١٣٨٢ ه.ش)، پژوهشی در‌ تاریخ‌ قرآن کریم، تهران: دفـتر نـشر فرهنگ اسلامی.
  10. حجتی، سید محمد باقر، (1378 ه.ش)، اسباب النزول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  11. خسروی حسینی، سید غلامرضا، (1375 ه.ش)، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، تهران: انتشارات مرتضوی.
  12. دروزه، محمد عزه، (1421 ه.ق)، التفسیر الحدیث: ترتیب السور حسب النزول، 10 جلد، چاپ دوم، لبنان – بیروت: دار الغرب الإسلامی.
  13. رامیار، محمود، (١٣٧٩ه.ش)، تاریخ قرآن، چاپ چهارم‌، تـهران‌:‌ ‌امـیر کبیر.
  14. زرکشی، محمد‌ بن‌ بهادر، (١٣٧٦‌ ه. ق)، البـرهان، تحقیق محمد ابوالفضل ابـراهیم، بـی جا: دار احیاء الکتب العربیه‌.
  15. سربازی، محمد عمر، (1396 ه.ش)، تبیین الفرقان، نوبت چاپ اول، تربت جام: ناشر شیخ الاسلام احمد جام.
  16. سیوطی، جلال الدین، (1394 ه.ش)، اسباب النزول، تحقیق عبد الرزاق المهدی، ترجمه عبد الکریم ارشد، تربت جام: ناشر شیخ الاسلام احمد جام.
  17. شریعتی، علی، (1347 ه.ش)، اسلام شناسی (درس های دانشگاه مشهد)، مشهد: انتشارات سپیده باوران.
  18. شحاته، عبد الله محمود، (1374 ه.ش)، اهداف و مقاصد سوره های قرآن کریم، نگارش: دکتر سید محمد باقر حجتی، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  19. طباطبایى، محمدحسین، (1374 ه.ش)، ترجمه تفسیر المیزان، 20 جلد، چاپ پنجم، ایران – قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى.
  20. طـبرسی، فـضل بـن حسن‌، (1372 ه.ش)، مجمع‌ البیان فی‌ تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  21. قرشی، علی اکبر، (١٣٧٧ه.ش)، تـفسیر احـسن الحدیث، چاپ سوم‌، تهران‌: بنیاد بعثت.
  22. قرضاوى، یوسف، سیماى صابران در قرآن ترجمه الصبر فى القرآن، 1 جلد، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات - ایران - قم، چاپ دوم، 1378 ه.ش.
  23. فیاض، علی اکبر، (بی تا)، تاریخ اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  24. فیومی، احمد بن محمد، (1418 ه.ق)، مصباح المنیر، بی جا: بی نا.
  25. محقق، محمدباقر، (1361 ه.ش)، نمونه بینات در شأن نزول آیات، چاپ چهارم، ایران – تهران: اسلامى.
  26. مصطفوی، حسن، (1360 ه.ش)، التحیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  27. معرفت، محمد هادی، (١٤١٦ ه. ق)، التمهید فی علوم القرآن، چاپ سوم، قم‌: مؤسسۀ‌ النشر‌ الإسلامی.
  28. مکارم‌ شیرازی، ناصر، (١٣٧٤ه. ش)، تفسیر نـمونه، تـهران: دارالکتب الإسلامیۀ.
  29. واحدى، على بن احمد، (1383 ه.ش)، اسباب النزول واحدى، ترجمه ذکاوتى، چاپ اول، ایران – تهران: نشر نى.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 خرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 13 تیر 1401
  • تاریخ پذیرش: 15 تیر 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 15 تیر 1401

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار