برنامه ریزی و طراحی الگوی قرآنی «شهر طیب» منطبق با گام دوم انقلاب، در تحقق کالبدی تمدن سازی نوین اسلامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشکده شیخ بهایی اندیشکده شهر اسلامی

چکیده

در مجموع از آنچه رفت می توان گفت شهر خاستگاه تمدن و ظرف زندگی شهروندی است در حالی که شهروندان پدیدآورندگان و به مثابه روح و روان جاری در کالبد این شهر هستند و این دو با یکدیگر در ارتباط و اثر پذیری متقابل می باشند و لذا در تمام مکاتب و نظامهای فکری و حکومتی چه در گذشته و چه در عصر حاضر همواره در کانون توجه بوده اند، در این بین جهانبینی جهان شمول اسلامی که هیچ زاویه ای از عرصه ی زندگی انسان را فراموش نکرده است، تبلور تأمین نیاز های واقعی انسان در تمام ابعاد مادی و معنوی بر اساس اصول توحیدی، تعریف امت واحده و تقوا محوری در تعیین ارزش و جایگاه انسانها را در شهر دیده است و لذا جا دارد با مرور و اکتشاف اصول حاکم بر مفاخر معماری و شهرسازی گذشته ی خود و استخراج مبانی دینی موثر در ساخت شهر، متناسب با پیشرفت علم و تکنولوژی نسبت به ترجمان تبلور جهان بینی اسلامی و آینده نگاری مطلوب تحقق اهداف شهر اسلامی و در مفهومی جامع نظیر مدل «شهر طیب»، همگام با گام دوم انقلاب و منویات مقام معظم رهبر(مد) وآرمان بزرگ انقلاب اسلامی که همان آمادگی برای ظهور و تمدن سازی نوین اسلامی است همت گمارد. در این پژوش تلاش شده است به ارائه مدل مفهومی و اجرایی شهر اسلامی تحت قالب «شهر طیب» و با ارائه شاخص های کلان پیاده سازی آن و با ذکر اولویت اجرایی به روشی جامع و علمی اقدام گردد.

کلیدواژه‌ها


 اراکی، محسن، (1394ش)، فقه نظام عمران شهری، http://www.mohsenaraki.com/fa (دسترسی در تاریخ 15/4/1396).
2-   ابن خلدون (1391ش)، المقدمة ابن خلدون، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ج1.
3-   تقوایی، علی اکبر و خدایی، زهرا،1390، شخصیت شناسی شهر اسلامی با تأکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی، تهران، فصل نامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره 4.
4-   خیام باشی، احسان، تقوایی، مسعود، وارثی، حمیدرضا، نقش اجراء (1396ش)، «کاربری‌ها و فضاهای کالبدی شهرهای اسلامی در ظرفیت سازی تاب آوری شهری»، چهارمین کنگره بین المللی مهندسی عمران، معماری، توسعه شهری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
5-   خیام باشی، احسان، بانکی پور، امیرحسین، جهانبخش، عباس، سلمانی، حسن، نمازی، احسان (1396)، «شهر طیب، الگویی مطلوب در باز آفرینی شهر ایرانی- اسلامی»، چهارمین کنگره بین المللی مهندسی عمران، معماری، توسعه شهری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
6-   شورای عالی شهرسازی و معماری (14/12/1391ش)، «سند شاخص‌های لازم الرعایه جهت نیل به شهرسازی و معماری اسلامی- ایرانی».
7-   شکوئی، حسین (1377ش)، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا (جلد اول)، تهران: انتشارات گیتا شناسی.
8-   فلامکی، محمد منصور (1385ش)، فارابی و سیر شهروندی در ایران، تهران: نشر فضا.
9-   فارابی، محمد (1398ش)، آراء اهل المدینة الفاضلة، تهران: دار زین‌العابدین.
10- مطلبی، مسعود، نادری، محمد مهدی (1388ش)، «بررسی تطبیقی مفهوم آرمان‌شهر در اندیشه سیاسی اسلام، ایران و غرب»، بررسی تطبیقی مفهوم آرمان‌شهر در اندیشه سیاسی اسلام، ایران و غرب، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، شماره 6، ص146-125.
11- کارگروه علمی- تخصصی شهر ایرانی- اسلامی دبیرخانه دائمی شهر اسلامی (1396ش)، مطالعات مدل مفهوم شهر طیب.
12- خامنه‌ای، سید علی (08/02/1378ش )، پیام به مناسبت آغاز به کار شوراهای اسلامی شهر و روستا.
13- خامنه‌ای، سید علی (08/02/1386ش )، پیام به مناسبت آغاز به کار شوراهای اسلامی شهر و روستا.
14- خامنه‌ای، سید علی (09/02/1392ش)، بیانات در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی.
15- خامنه‌ای، سید علی (22/11/1397ش)، بیانیه گام دوم انقلاب.
16- نوروزی، قدرت الله، حسینی نیا، سید احمد، خیام باشی، احسان، بدخشیان، سید احسان، نصر اصفهانی، مرتضی، اکرامی، محمدصادق (1400 الف)، در آستانه آرمان‌شهر ایرانی- اسلامی (معرفی اهم منابع و دیدگاه‌های معماری و شهرسازی در ایران)، اصفهان: انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی ورزشی شهرداری اصفهان.
17- نقی زاده، محمد (1378ش)، «مقدمه‌ای بر روش‌های احیاء شهر اسلامی در توسعه‌های شهری معاصر»، فرهنگستان علوم, ص 66-31.
18- نقی زاده، محمد (1393ش)، شهر زیبا، اصفهان، انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
19- نقی زاده، محمد (1390ش)، شهر آرمانی اسلام یا فضای حیات طیبه، تهران: نشر شهر.
20- نقره کار، عبدالحمید، شهر ایرانی- اسلامی، قطب معماری اسلامی، خرداد 1393.
21- نوروزی، قدرت الله، حسینی نیا، سید احمد، خیام باشی، احسان، بدخشیان، سید احسان، نصر اصفهانی، مرتضی (1400 ب)، خشتِ بهشت( تصویرنگاری اصول و شاخص‌های معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی)، جلد اول (شهرسازی)، اصفهان: انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی ورزشی شهرداری اصفهان.
22- نوروزی، قدرت الله، حسینی نیا، سید احمد، خیام باشی، احسان، بدخشیان، سید احسان، نصر اصفهانی، مرتضی (1400 ج)، خشتِ بهشت( تصویرنگاری اصول و شاخص‌های معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی)، جلد دوم: مسکن، اصفهان: انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی ورزشی شهرداری اصفهان.
23- نوروزی، قدرت الله، حسینی نیا، سید احمد، خیام باشی، احسان، بدخشیان، سید احسان، نصر اصفهانی، مرتضی (1400 د)، خشتِ بهشت( تصویرنگاری اصول و شاخص‌های معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی)، جلد سوم (مسجد)، اصفهان: انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی ورزشی شهرداری اصفهان.
24-  Good, Dion, The middle Eastern Islamic City: Type and Morphology.
25- Kubat, A.S., et. al., Characterization of Street Networks in Turkish-Islamic Urban Form
دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4
همه مقالات پژوهشی است
شهریور 1400
صفحه 120-148
  • تاریخ دریافت: 31 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 19 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 24 آبان 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 24 آبان 1400