تحلیلی بر گونه شناسی آیات و روایات مرتبط با عصر جاهلیت

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس جامعه المصطفی العالمیه

2 عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه قم

10.22034/jksl.2022.320402.1050

چکیده

رفتار ها و کنش های جاهلی اعراب در قبل از اسلام از ویژگیها و خصوصیات خاصی برخوردار بوده است. این خصوصیات به طور کلی شکل گیری یک فرهنگ غالب را در زندگی اعراب جاهلی نشان می دهد. با دقت در این کنش ها می توان به یک پیوستگی در رفتار های مردم در کلیه عصور قبل از ارسال رسل و تشریع شریعتها پی برد که شاید همین تحریف ها و بدعتها به تأسیس ادیان در زمانهای مختلف ختم شده باشد مانند بت پرستی، ترویج خرافات و میل به عبادات و پرستش های خارج از مجرای فطری . در قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان می توان به وجود این خصوصیات در بین اعراب پی برد و قرآن از آنها تحت عنوان کلی تعصبهای جاهلیت نام برده است. به وسیله بررسی و کنارهم گذاشتن تمام این موارد و گونه شناسی روایات مربوط به آن می توان به انحرافات فطری بشری که زمینه تأسیس شرایع الهی را ایجاد می کند پی برد. تا کنون به مساله جاهلیت بدین نحو پرداخته نشده است. روش تحقیق این مقاله یه صورت تحلیلی می باشد و روایات تفسیری مرتبط با آیات جاهلیت به صورت طبقه بندی شده مورد دقت قرار گرفته اند و در گونه های مختلف بطون، قاعده جری و تطبیق، تفسیر واژگانی و عناوین دیگر طبقه بندی شده اند.

کلیدواژه‌ها


/ قرآن کریم
2/ فولادوند، محمد مهدی، 1376ش، ترجمه قرآن کریم، چاپ سوم، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی
3/ مکارم شیرازی، ناصر، 1373ش، ترجمه قرآن کریم، چاپ دوم، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی
4/ شریف الرضى، محمد بن حسین، 1414ق، نهج البلاغه، چاپ اول، قم، هجرت
5/ ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على‏، 1379ق، مناقب آل ابی طالب ابن شهر آشوب، قم، علامه
6/ابن عبد ربه، احمد بن محمد، 1407ق، العقد الفرید، چاپ دوم، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون
7/ ابن بابویه، محمد بن علی، شیخ صدوق، 1417ق، الامالی، بیروت، اعلمی
8/ --------------------------------------، عیون الاخبار الرضا، تهران، نشر جهان
9/ ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر
10/ ابن طاووس، علی بن موسی، 1367ش، فَتحُ الأبواب بَینَ ذَوی الألباب وَ بَینَ رَبّ الأرباب فِی الإستخارات، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث
11/ البرقی، محمد بن خالد، 1371ق، المحاسن، قم، دارالکتب الاسلامیه
12/ ایازی، محمد علی، 1414ق، المفسرون حیاتهم و منهجم، چاپ اول، تهران: وزاره الثقافه و الارشاد اسلامی، موسسه الطباعه و النشر
13/ بخاری، محمد بن اسماعیل، 1410ق، صحیح البخاری، چاپ دوم، قاهره، مصر، جمهوریة مصر العربیة، وزارة الاوقاف، المجلس الأعلی للشئون الاسلامیة، لجنة إحیاء کتب السنة
14/ بلخی، جلال الدین محمد، 1397ش، مثنوی معنوی، چاپ دوم، تهران، پارمیس
15/ بیاضی، علی بن یونس، 1384ق، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، چاپ اول، نجف، المکتبه الحیدریه
16/ توشیهیکو ایزوتسو، 1360ش، ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی دینی در قرآن، ترجمه‌ی فریدون بدره ای، چاپ اول، تهران: قلم
17/ جعفریان، رسول، 1387ش، سیره‌ی رسول خدا، چاپ اول، قم، دلیل ما
18/ ذهبی، محمد حسین، 1396ق، التفسیر والمفسرون، چاپ اول، بیروت، دار احیاءالتراث العربی
19/ راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1374ش، مفردات الفاظ القرآن، خسروى، غلامرضا، چاپ دوم، تهران، مرتضوی
20/ طوسى، محمد بن الحسن‏، 1407ق، تهذیب، تهران، دارالکتب الاسلامیه
21/ طبری، محمد بن جریر بن یزید، 1356ش، جامع البیان فی تفسیر القرآن، یغمایی، حبیب، چاپ دوم، تهران
22 / طیفور، ابالفضل احمد بن أبی طاهر1378ش، بلاغات النساء، چاپ اول، قم، الشریف الرضی
23/ فراهیدی، ابی عبدالرحمن خلیل بن احمد، 1409ق، العین، چاپ دوم، قم، موسسه دارالهجره
24/ قمى، على بن ابراهیم، ، 1404ق، تفسیر القمی، قرن سوم هجری، قم، دارالکتاب
25/ عاملى نباطى، على من محمد بن على بن محمد بن یونس 877 ق نجف، الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم، المکتبه الحیدریه، 1ف384 ق
26/ کوفى، فرات بن ابراهیم، 1410 ق، تفسیر فرات الکوفی، ‏، تهران، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی‏
27/ کلینی، محمدبن یعقوب، 1411ق، اصول الکافی، چاپ سوم، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات
28/ مسلم بن حجاج النیشابوری، ابی الحسین، 1412ق، الجامع الصحیح، چاپ اول، قاهره، دارالحدیث
29 / هیثمی، أبو الحسن نور الدین علی بن أبی بکر بن سلیمان، 1414ق، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، قاهره، مکتبه القدسی
30/ هلالی، سلیم بن قیس، 1405ق، اسرار آل محمد(ص)، اسماعیل انصاری زنجانی، محمودرضا افتخارزاده، قم، الهادی
31/ محمدی ری شهری، محمد، 1394ش، درآمدی بر تفسیر جامع روایی، چاپ اول، تهران، دارالحدیث
32/ مدرسی، کمال الدین، 1378ش، شرح معلقات دهگانه، چاپ اول، ارومیه، نشر حسینی
33/ البستانی، فواد افرام، 1960 م، المجانی الحدیثه، چاپ اول، بیروت، المطبعه الکاثولیکیه،
34/فروخ، عمر، 1984م، تاریخ الادب العربی، چاپ پنجم، بیروت، دارالعلم الملایین
35/ زوزنی، 1405، شرح معلقات السبع، چاپ اول، قم، منشورات ارومیه
36/ البغدادی، عبدالقادر، 1418 ق، خزانه الأدب ولب لباب لسان العرب، چاپ اول، قاهره، مکتبه الخانجی
37/ خوش منش، ابوالفضل، 1394، مقاله جاهلیت مکه تا مدنیت مدینه، پژوهش‌های قرآن و حدیث سال چهل و هشتم، پاییز و زمستان1394 شماره 2
38/ دیاری بیگدلی، محمد تقی، راهبردهای حل بحران‌های فرهنگی اجتماعی جاهلیت از منظر قرآن و حدیث، مطالعات قرآن و حدیث سال دوازدهم، پاییز و زمستان 1397، شماره 1